زندگینامه حضرت امام محمد باقر(ع)

محمد بن علی بن الحسین علیهم السلام ، پنجمین امام شیعیان است . مادر آن حضرت ، فاطمه دختر امام حسن مجتبی علیه السلام است و بدین ترتیب ، امام باقرعلیه السلام نخستین امامی است که پدرش از نسل امام حسین و مادرش از نسل امام حسن علیهما السلام می باشد. امام باقر (علیه السلام) با پنج خلیفه از خلفاى بنى امیّه معاصر بود که عبارتند از: ولید بن عبد الملک (96 ق) و سلیمان بن عبد الملک ( 99 ق) و عمر بن عبد العزیز (101 ق) و یزید بن عبد الملک (107ق) و هشام بن عبد الملک ( 125 ق) معاصر بوده است. و همه آنان جز عمر بن عبدالعزیز در ستمگرى و استبداد و خودکامگى دست کمى از نیاکان خود نداشتند و پیوسته براى امام باقر (علیه السلام) مشکلاتى فراهم مى نمودند.
          ولى در عین حال، او از طریق تعلیم و تربیت، جنبشى علمى به وجود آورد و مقدّمات تأسیس یک مرکز علمى اسلامى را در دوران امامت خود پى ریزى کرد که در زمان فرزند بزرگوارش امام جعفر صادق (علیه السلام) به نتیجه کامل رسید.
          روش کار پیشوایان ما به ویژه امام سجّاد و امام باقر (علیهم السلام) که در اوضاع فشار و خفقان به سر مى بردند به شیوه مخفى و زیرزمینى بود، شیوه اى که موجب مى شد کسى از کارهاى آنان مطّلع نشود. همین کارهاى پنهانى، گاهى که آشکار مى شد، خلفا را سخت عصبانى مى نمود در نتیجه، وسایل تبعید و زندانى آنها فراهم مى شد. امام باقر علیه السلام در زمان حیات خویش شهرت فراوانی داشته و همواره محضر او از دوست دارانش، از تمامی بلاد و سرزمینهای اسلامی، پر بوده است. موقعیت علمی ایشان، به مثابه شخصیتی عالم و فقیه، به ویژه به عنوان نماینده علوم اهل بیت، بسیاری را وا می داشت تا از محضر او بهره گیرند و حل اشکالات علمی و فقهی خود را از او بطلبند. در این میان، اهل عراق که بسیاری از آنان شیعه بودند بیش از دیگران مفتون شخصیت آن حضرت شده بودند. مراجعه کنندگان، خضوعی خاص نسبت به شخصیت علمی امام داشتند چنان که عبدالله بن عطای مکی گوید: علما را در محضر هیچ کسی کوچکتر از زمان حضور در محضر امام باقر علیه السلام ندیدم. حکم بن عینیه با تمام عظمت علمی اش در میان مردم، در برابر آن حضرت مانند دانش آموزی در مقابل معلم خود به نظر می رسید. شهرت علمی امام، در حد تعبیر ابن عنبة، مشهورتر از آن است که کسی بخواهد آن را بیان کند. این شهرت در زمان خود ایشان، نه تنها در حجاز که «کان سید فقهاء الحجاز» بلکه حتی در عراق و خراسان نیز به طور گسترده فراگیر شده بود. چنانکه راوی می گوید: دیدم که مردم خراسان دور حضرت حلقه زده و اشکالات علمی خود را از ایشان می پرسیدند.
          ذهبی درباره امام باقر علیه السلام می نویسد: ایشان از کسانی است که بین علم و عمل، سیادت و شرف و وثاقت و متانت جمع کرده و برای خلافت اهلیت داشت.
          سرانجام، امام باقر (علیه السلام) که پیوسته مورد خشم و غضب خلیفه وقت، هشام بن عبدالملک بود، به وسیله ایادى او مسموم شد و در روز دوشنبه 7 ذیحجّه سال 114 هجرى قمرى در 57 سالگى به شهادت رسید. بدن مطهر آن دریای بیکران دانش خدایی در خاک بقیع، در کنار پدر و جد بزرگوارش امام حسن مجتبی و امام سجاد علیهما السلام به خاک سپرده شده است.
         
         
         در روز جمعه اول ماه رجب سال 57 ه.ق.عالم به نور امام محمد بن علی باقرالعلوم (ع) روشن و منورگردید. نام مبارک آن حضرت محمد،کنیه ایشان ابوجعفر و القاب آن حضرت باقرالعلوم، الشاکرلله، هادی، امین وشبیه می باشد. لقب شبیه به خاطرشباهت تام در رفتارو گفتار به پیامبر اکرم(ص) بوده است.مادر آن حضرت ام عبدالله فاطمه دختر امام حسن مجتبی (ع) است که به فرموده امام صادق(ع) "در میان فرزندان امام حسن مجتبی(ع)در ایمان و پرهیزکاری و نیکوکاری، کسی مانند او نبوده است". ایشان به همراه امام سجاد و امام باقر(ع) در واقعه کربلا حضور داشته و تمام مصائب آن را درک کرده و در همه جا همراه و همنوا با حضرت زینب(س) بوده است. بد ین سان امام محمد باقر(ع) نخستین علوی است که هم حسنی است وهم حسینی و نسبت شریفش هم از طریق پدر و هم از طریق مادر به پیامبر اکرم(ص) و به امیرالمومنین(ع) و به حضرت فاطمه زهرا(س) میرسد. توسل خالصانه به ساحت قدسی امام باقر(ع) برای جمله توفیقات معنوی، به ویژه برای تحصیل علم نافع و روزی شدن حکمت و معرفت، بسیار بجا و موثر است.
         
         
          نیشابوری، تقویم شیعه،ص153

شهادت امام محمد باقر(ع)
زندگانى حضرت امام محمد باقر (ع)
حضرت امام محمد باقر (ع)
زندگینامه حضرت امام محمد باقر(ع)